ผ้าป่า คืออะไร รู้ไว้ไม่เสียหลาย

                  หลายคนคงได้ยินคำว่า “ผ้าป่า” คำนี้มาตั้งแต่เมื่อเริ่มจำความได้ (ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ทางภาษาของแต่ละคนครับ) เพราะว่าผ้าป่ามีความเกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตของพุทธศาสนิกชน ซึ่งเป็นศาสนาที่คนไทยนั้นนับถือกันเป็นส่วนใหญ่ ครับ
ผ้าป่า ตามความหมายในพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ จัดเป็นคำนาม หมายถึง “ผ้า (พร้อมทั้งเครื่องบริวาร ถ้ามี) ที่นําเอาไปวางทอดไว้เสมือนว่าเป็นผ้าที่ทิ้งอยู่ในป่า เพื่อให้พระชักเอาไป เป็นทํานองผ้าบังสุกุล มักทําเป็นปรกติต่อท้ายทอดกฐิน เรียกว่า ทอดผ้าป่า”
                  ผ้าป่า จัดเป็นการทำบุญซึ่งนิยมกันมากอย่างหนึ่ง มีชื่อเรียกตามลักษณะการรวมกันของเครื่องบริวาร หรือ ตามวัตถุประสงค์ของการทำบุญที่เกี่ยวกับงานที่จัดขึ้น เช่น ผ้าป่าข้าวสาร ผ้าป่าข้าวเปลือก ผ้าป่าหนังสือ ผ้าป่าต้นไม้ ผ้าป่าการศึกษา ผ้าป่าเสื้อต้านภัยหนาว ผ้าป่าขยะรีไซเคิล ผ้าป่าไถ่ชีวิตโคกระบือ เป็นต้น
                  ผู้เฒ่าผู้แก่ในชุมชนบ้างก็เคยบอกกับผู้เขียนว่า ผ้าป่านั่นเป็นผ้าที่ผู้ถวายนำไปวางพาด (ทอด) ไว้บนกิ่งไม้เพื่อให้พระชักเอาไปเองโดยไม่กล่าวคำถวายหรือประเคนเหมือนถวายของทั่วไป กรณีที่พระหยิบผ้าไปแล้วนี้ เรียกว่า “ชักผ้าป่า” ผ้าที่นำไปพาดไว้ที่กิ่งไม้บางทีก็ตกแต่งผ้าเป็นรูปลิงหรือชะนีห้อยโหนที่กิ่งไม้บ้าง เป็นผ้าสบงผืนบ้าง หรือเป็นผ้าไตรจีวรบ้าง แล้วแต่ผู้ทอดผ้าป่าจะสรรหามาทอดได้ไว้ ณ กิ่งไม้ที่สมมติขี้นหรือต้นเงินผ้าป่าที่จัดไว้แล้ว
                   ดังนั้น คำว่า ผ้าป่า จึงมีความหมายที่กว้างมากขึ้นกว่าเดิมที่ให้นิยามไว้ จากเดิมว่า “ผ้าที่ทอด หรือวางทิ้งไว้ที่กิ่งไม้ในป่า” ขยายเป็น “เงินหรือสิ่งของที่บริจาคเพื่อสาธารณประโยชน์” ปัจจุบัน พบว่าพิธีการทอดผ้าป่านั้นไม่จำเป็นต้องนำผ้าไปวางทิ้งหรือทอดไว้ในป่า อีกแล้ว เพราะปรับให้เข้ากับสังคมสมัยโดยถือความสะดวกของสาธุชนผู้มาร่วมประกอบพิธีทอดผ้าป่า ซึ่งถือว่าได้อุปโลกน์เป็นผ้าป่าไปแล้ว
                   ประเทศไทยของเรานั้น เมื่อชุมชนหรือองค์กรที่จะจัดงานผ้าป่าได้ปรึกษาหารือหรือตกลงกันเป็นที่เรียบร้อยเกี่ยวกับการจัดงานให้การทอดผ้าป่า ก็จะมีกำหนดการที่แน่นอน จากนั้นฝ่ายเจ้าภาพผ้าป่าหลัก แยกกันออกเป็นสายบ้างก็จะมีการบอกบุญด้วยวาจาบ้าง ฎีกาพร้อมซองผ้าป่าบ้างสู่พุทธบริษัทสาธุชนผู้ใจบุญอันที่จะร่วมสละทาน จตุปัจจัย สิ่งของตามความศรัทธาและอัตภาพที่จะร่วมสละได้ด้วยจิตอันบริสุทธิ์ นำไปสู่ทำให้ได้เงินทอง เครื่องบริวารต่าง ๆ จำนวนมาก เพื่อนำสิ่งเหล่านั้นมาทำพิธี “ทอดผ้าป่า” โดยผ่านการพิจารณาผ้าบังสุกุลหรือผ้าป่าจากตัวแทนคณะสงฆ์ แล้วก็นำเงินทอง สิ่งของ หรือปัจจัยเหล่านั้นมาทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาด้วยการมอบให้วัดดำเนินการต่อไป หรือมอบให้แก่โรงเรียนเพื่อนำไปดำเนินการพัฒนาการศึกษาหรือสถานศึกษาต่อไป หรือมอบให้ผู้อื่น เช่น ผู้นำชุมชนเพื่อนำเงินไปใช้จ่ายตามวัตถุประสงค์ของการทำบุญผ้าป่า เป็นต้น ครับ

คำศัพท์-ความหมายของคำศัพท์ที่ควรรู้เกี่ยวกับ “ผ้าป่า”

ทอดผ้าป่า หมายถึง เอาผ้าถวายพระโดยวางไว้เพื่อให้พระชักเอาเอง คำนี้เป็นคำกริยา
ผ้าป่าสามัคคี หมายถึง ผ้าป่าที่เกิดจากความร่วมมือร่วมใจพร้อมเพรียงกันทำครั้งนั้น ๆ ขึ้นมา
เครื่องบริวารผ้าป่า หมายถึง ข้าวของที่จัดถวายในการทอดผ้าป่า เช่น ข้าวสาร สมุด ดินสอ หนังสือ ต้นไม้ ดอกไม้ เป็นต้น คำนี้เป็นคำนาม
ผ้าบังสุกุล หมายถึง เรียกกิริยาที่พระภิกษุชักผ้า (ที่เกี่ยวกับผ้าป่า) คำนี้เป็นคำนาม
ชักผ้าป่า หมายถึง อาการที่พระภิกษุพิจารณาและชักผ้าบังสุกุล
ฎีกาผ้าป่า หมายถึง ใบบอกบุญเรี่ยไรการจัดงานผ้าป่าครั้งนั้น ๆ

ตัวอย่างฎีกาผ้าป่า

This slideshow requires JavaScript.

คำถวายผ้าป่า

อิมานิ มะยัง ภันเต ปังสุกูละจีวะรานิ สะปะริวารานิ
ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต
ภิกขุสังโฆ อิมานิ ปังสุกูละจีวะรานิ สะปะริวารานิ
ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ฯ
ข้า แต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย ผ้าบังสุกุลจีวร กับทั้งบริวารทั้งหลายเหล่านี้ แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับ ผ้าบังสุกุลจีวร กับทั้งบริวารทั้งหลายเหล่านี้ของข้าพเจ้าทั้งหลาย เพื่อประโยชน์ และความสุขแก่ข้าพเจ้าทั้งหลายตลอดกาลนานเทอญ ฯ

ในปี ๒๕๕๖ โรงเรียนเขื่องในพิทยาคารได้ระดมทรัพยากรในการจัดหาผ้าป่าเพื่อการศึกษา

                  เมื่อวันที่ ๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๖ ที่ผ่านมา จากการเตรียมงานนับปีเพื่อการจัดงานทอดผ้าป่าสามัคคีเพื่อการศึกษาและการเปิดอาคารเรียน “พรหมวชิรญาณ” สมทบทุนสร้างลานปฏิบัติธรรมและห้องเกียรติยศพรหมวชิรญาณ ในการนี้ได้รับความเมตตาจากพระเดชพระคุณท่านเจ้าคุณพระพรหมวชิรญาณ กรรมการมหาเถรสมาคม ที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค ๑๐ และเจ้าอาวาสวัดยานนาวา กรุงเทพมหานคร มาประกอบมงคลพิธี (ประธานฝ่ายสงฆ์) และได้รับเกียรติจากนายประวิทย์ หลักบุญ ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๒๙ (ประธานฝ่ายฆราวาส) ว่าที่ ร.ต. กมล สาดศรี ผู้อำนวยการโรงเรียนเขื่องในพิทยาคารกล่าวรายงานการจัดงาน“เปิดอาคารเรียน “พรหมวชิรญาณ” และทอดผ้าป่าสามัคคีเพื่อสมทบทุนสร้างลานปฏิบัติธรรมและห้องเกียรติยศ “พรหมวชิรญาณ” นอกจากนี้ท่าน ส.ส. วุฒิพงษ์ นามบุตร รองประธานคณะกรรมาธิการการท่องเที่ยวและกีฬา ให้เกียรติร่วมงานและมอบครุภัณฑ์เครื่องดนตรีวงโยธวาทิตแก่โรงเรียนเขื่องในพิทยาคาร ในการจัดงานครั้งนี้ ในนามโรงเรียนเขื่องในพิทยาคารบล็อกการศึกษาออนไลน์ (เรียนภาษาไทยน่ารู้กับครูปิยะฤกษ์) แห่งนี้ขอกราบนมัสการขอบพระคุณพระคุณเจ้าพระเถรานุเถระทุกรูป ขอขอบคุณข้าราชการที่มาร่วมงานทุกสังกัดทุกหน่วยงาน พ่อค้า ประชาชนทั้งตำบลใกล้เคียงและต่างจังหวัด ศิษย์เก่าโรงเรียนเขื่องในพิทยาคารทุกรุ่น เครือข่ายผู้ปกครองนักเรียน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานโรงเรียนเขื่องในพิทยาคาร และผู้มีเกียรติทุกท่านที่ได้ร่วมกันทำบุญด้วยทรัพย์ปัจจัยตามกำลังศรัทธาและได้สละเวลาอันมีค่าของท่านมาร่วมงานในครั้งนี้ ครับ

บรรยากาศในการจัดงาน

โดย ปิยะฤกษ์ บุญโกศล